W dniu 8 kwietnia 1916 roku generał-gubernator warszawski Hans von Beseler wydał ?rozporządzenie dotyczące rozszerzenia warszawskiego okręgu miejskiego i wykonaniu planu zabudowania warszawy?. Obręb miasta powiększył się o 8210 ha., a ludność o blisko 110 000 osób (1). Włączono do Warszawy przedmieścia między innymi gminę Czyste w niej Ochotę ? osadę miejską od 29 lipca 1910 roku (2).
Wcześniej do Warszawy należał czworokąt między ulicą Grójecką, Al. Jerozolimskimi, ul. Chałubińskiego, Al. Niepodległości i ul. Wawelską. Po rozszerzeniu miasta – do Warszawy należała prawie cała współczesna dzielnica Ochota (z wyjątkiem obecnego Parku Szczęśliwickiego i terenów na zachód od niego).
Na obszarze starej Warszawy zachowano podział na 15 komisariatów, wcześniej nazywanych cyrkułami ? na przyłączonym obszarze utworzono 11 nowych jednostek podziału policyjnego: 7 komisariatów lewobrzeżnych i 4 prawobrzeżne. Cyrkuły służyły sprawowaniu ścisłej kontroli policyjnej i administracyjno-fiskalnej, według nich zbierano dane statystyczne dotyczące ruchu ludności, przemysłu i handlu, opłat i podatków. O włączenie przedmieść do miasta i sporządzenie planu regulacyjnego Magistrat m. Warszawy starał się już w roku 1911 po częściowym zniesieniu ograniczeń fortecznych. Inicjatywę tę odrzuciły władze rosyjskie. Prace były jednak kontynuowane i w 1914 cieszyły się zainteresowaniem generała-gubernatora warszawskiego ks. Engałyczewa, który polecił magistratowi przygotowanie planu Wielkiej Warszawy. Dopiero po ewakuacji władz rosyjskich i wkroczeniu Niemców decyzję o inkorporacji przedmieść wydał wyżej wspomniany generał-gubernator Hans von Beseler. Dla odróżnienia stanu sprzed powiększenia miasta, zaczęto używać określenia „Wielka Warszawa”. Samorząd miejski po przyłączeniu terenów peryferyjnych musiał rozwiązać szereg problemów związanych z funkcjonowaniem milionowego miasta. Miasto było zaniedbane wskutek działalności władz carskich – celowo degradujących stołeczność i wielkomiejskość Warszawy. Zespół architektów pod kierunkiem T. Tołowińskiego opracował szkic wstępny planu regulacyjnego m. st. Warszawy. Nakreślał on ogólne kierunki rozwoju i wytyczał zadania dla dalszej pracy regulacyjnej.
- Warszawa jej dzieje i kultura red. A. Gieysztor, J. Durko. Warszawa 1980.
- Gawryszewski A. Ludność Warszawy w XX wieku, Monografie Polskiej Akademii Nauk nr 10 s. 28
immsou